AD Delft: Raadslid en ‘enfant terrible’ Jan Peter de Wit zwaait na 24 jaar af: ‘Weet ik veel wat de burger wil’

Door Theresia Schouten 02-04-22 journalist AD Delft

Hij heeft een strafblad, naar eigen zeggen een antisociale persoonlijkheidsstoornis en is geïnspireerd door De Tegenpartij in het bedrijven van politiek. Enfant terrible Jan Peter de Wit (62) zwaait na 24 jaar af als raadslid in Delft. ,,Weet ik veel wat de burger wil.”

Het liefst zit Jan Peter de Wit aan de stamtafel in Café Huug aan de Markt. Zodra hij daar binnenloopt steken bekenden hun hand op. Het doorgaans vrij starre gelaat van De Wit (in de raadszaal in het stadshuis staat zijn gezicht vaak op onweer) wordt opeens voorzien van een glimlach en glimmende pretoogjes wanneer de andere stamgasten hem groeten. 

Een gewone werkende man die rijdt op een vrachtwagen, beroepschagrijn noemt hij zichzelf ook wel, is De Wit.  Ooit kwam de in Den Haag geboren Hart voor Delft-politicus naar Delft om te studeren. ,,Ik heb werktuigbouwkunde gestudeerd.” De Wit specialiseerde zich in kernenergie. ,,Maar ik kon er geen werk in vinden. Alles was toen gericht op steenkolen.” Met wat omzwervingen kwam De Wit uit bij een transportbedrijf bij de Rotterdamse haven. 

Nihilist

Maar wie denkt dat De Wit er rouwig om is dat hij nooit wat heeft gedaan met zijn studie, heeft het mis. ,,In een ideale wereld kan iedereen zich ontwikkelingen binnen z’n capaciteiten. Toepassing van kennis is voor mij helemaal niet relevant”, vertelt hij. ,,Ik ben een nihilist. Het leven is zinloos op zichzelf. Die zin maak je zelf.” Om 04.45 uur gaat dagelijks het wekkertje. Rijdend over de Maasvlakte, overpeinsde De Wit de afgelopen jaren in alle stilte ingewikkelde beleidsstukken, ambtelijke plannen en de politieke ambities van ‘de elite op het pluche’. 

Zo bedeesd als De Wit is in de cabine van zijn vrachtwagen en in de kroeg vol bekenden (hij mengt zich moeiteloos en vrij onopvallend in ieder gezelschap), zo’n opvallende verschijning is hij in de politieke arena. ,,Je moet wel stelling nemen. Al die politici die hun bek niet opentrekken, die zitten daar maar niks te doen. Die zitten daar om ‘macht’ te hebben. Dan kunnen ze zeggen tegen mensen in hun netwerk dat ze de stad besturen.” 

Hooghartig, noemt hij de Delftse raadsleden die volgens hem te weinig deden tijdens de zes bestuursperiodes die hij meemaakte. ,,Negentig procent van de raadsleden werkt als ambtenaar. Dat is de Delftse bestuurselite, die bestaat uit mensen die ver van de werkelijkheid af staan. De gewone werkende man, Jan Modaal, die heeft daar helemaal niks aan”, fulmineert hij. ,,Ze komen heel vaak weg met een showproces in de politiek. De oppositie heeft niets te vertellen in Delft. En als je hier in de coalitie zit dan moet je je bek houden”, vat hij het samen. 

Aanval

In al die 24 jaren, schroomde De Wit nooit om de aanval te openen op andere raadsleden, wethouders of de burgemeester. Want autoriteit daar heeft De Wit ‘schijt aan’. ,,Ik heb een antisociale persoonlijkheidsstoornis omdat ik niet met autoriteit om kan gaan. Ja dus? Het is toch ook de bedoeling dat we de macht controleren?” 

De Wit zat met één groot doel op zijn raadsstoel in het stadhuis. ,,Het gesloten bastion van de elite moest open worden gebroken. Daarvoor zat ik er.” Die strijdbare en nuchtere houding hoort bij De Wit. ,,Ze hebben weleens gezegd: doe een stropdas om en een pak aan. Wat een onzin”, fulmineert hij. ,,Maar het zou laf zijn als ik zou ontkennen dat ik zelf ook niet ijdel ben. Zonder ijdelheid ben je ongeschikt als politicus.” 

In 1998 begon hij als SP-lid in de Delftse gemeenteraad. ,,Toen we werden geïnstalleerd, splitste mijn partijgenoot zich direct af omdat we ruzie zouden hebben gehad”, vertelt De Wit terwijl hij een slok neemt van zijn bier. ,,Ik wist van niks. Ik had hem niet eens gesproken. Het was een geldkwestie, want in die tijd moest je al het geld dat je als raadslid verdiende afdragen aan de SP.” 

In de boeien

In de jaren daarop volgde op z’n zachtst gezegd een politieke achtbaanrit. De Wits politieke carrière is omlijst met ‘schandaaltjes’. Zo kreeg De Wit een strafblad voor het vernielen van gemeentelijk bezit. ,,Ik had posters geplakt. Nog geen tien minuten later zag ik dat er witte posters overheen waren geplakt en plakte ik er opnieuw een poster overheen. Gelijk werd ik in de boeien geslagen door de politie en moest ik een nacht doorbrengen in de cel.”  

Als een enfant terrible probeerde hij zich steeds te ontworstelen aan de klauwen van ‘machtswellustige mensen’. ,,Ik had een keer een foto gemaakt van Jan Marijnissen (toen partijleider van de SP, red.), die in een limousine werd rondgereden. Dat vond ik niet kunnen dus ik publiceerde de foto op mijn website.” Het kostte hem zijn plek bij de socialisten. ,,(Redactie: Zijn andere SP collega sloot zich) aan bij de PvdA, maar dat was niks. Die partij was zichzelf toen al aan het kapot besturen.” 

Niet gek dus dat De Wit vrij snel besloot om dan maar het heft in eigen hand te nemen. Hij richtte in 1998 Leefbaar Delft op om zich af te zetten ‘tegen de gevestigde orde’. ,,Toen we met Leefbaar Rotterdam in de kroeg belanden, vond ik ze allemaal arrogant. Het leek wel de maffia.” Dus ging De Wit even verder met FRIS, om zich vervolgens weer af te splitsen en als eenmansfractie weer door onder de vlag van Leefbaar Delft. Daarna werd het Onafhankelijk Delft, splitste hij zich daarna met Martin Stoelinga af als Groep Stoelinga en was als laatste één van de mensen achter de lokale fusiepartij Hart voor Delft. 

Referendum

Toch behaalde De Wit zijn grootste politieke overwinning in Delft in al die jaren juist niet met een van de politici van die partijen. ,,Samen met m’n buurman heb ik het stadsbestuur met het bomenkapreferendum met de rug tegen de muur gezet”, grinnikt hij terwijl hij nog snel een slok van zijn biertje neemt. ,,Het plan om de camping bij de Delftse Hout uit te laten breiden was al beklonken achter gesloten deuren. Daar was ik tegen want dan kon je er geen rondje meer lopen”, legt De Wit uit. Dat hij daarmee een vuist tegen de bestuurders wilde maken, ontkent hij niet. ,,Door een referendum te laten houden over het kappen van 112 bomen, konden Delftenaren er ook over beslissen.” Dat kon eerst vanwege de ‘hoge organisatiekosten’ niet doorgaan. 

Alsof het voorbestemd was, viel die zomer precies het kabinet. ,,Er moesten dus Tweede Kamerverkiezingen worden georganiseerd en dan kon dat referendum tegelijk worden gehouden. De opkomstpercentages zijn bij landelijke verkiezingen veel hoger, dus we haalden het met gemak”, grijnst hij.

Ik heb m’n lintje geweigerd

Afgelopen dinsdag nam De Wit afscheid. Zoals gebruikelijk krijgen politici die zich twaalf jaar of langer hebben ingezet voor de stad een koninklijke onderscheiding uitgereikt op het afscheidsfeestje. ,,Ik heb m’n lintje geweigerd.” Zijn politieke houdbaarheidsdatum is verstreken, vindt De Wit zelf. ,,Dan moet je ook gewoon gaan. Wat een gelul om dan te blijven zitten.”